INFORMACJE

296. Jak jest nazywany ten sakrament?

Nazywa się go sakramentem pokuty, pojednania, przebaczenia, spowiedzi, nawrócenia.

297. Dlaczego istnieje jakiś sakrament pojednania po chrzcie?

Nowe życie w łasce, otrzymane na chrzcie, nie usuwa słabości natury ludzkiej ani jej skłonności do grzechu (to jest pożądliwości). Chrystus ustanowił ten sakrament w celu nawrócenia ochrzczonych, którzy oddalili się od Niego przez grzech.

298. Kiedy został ustanowiony ten sakrament?

Zmartwychwstały Pan ustanowił ten sakrament, gdy wieczorem w dniu Paschy ukazał się swoim Apostołom i rzekł do nich: „Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20,19).

299. Czy ochrzczeni mają potrzebę nawrócenia?

Wezwanie Chrystusa do nawrócenia nadal rozbrzmiewa w życiu chrześcijan. To nawrócenie jest nieustannym zadaniem dla całego Kościoła, który będąc świętym obejmuje w łonie swoim grzeszników.

300. Co to jest pokuta wewnętrzna?

Jest poruszeniem „skruszonego serca” (Ps 51,19), dotkniętego łaską Bożą, pobudzającą do odpowiedzi na miłosierną miłość Boga. Zakłada ból i odwrócenie się od popełnionych grzechów, mocne postanowienie, by już więcej nie grzeszyć w przyszłości, oraz ufność w pomoc Bożą. Żywi się nadzieją na miłosierdzie Boże.

301. W jakich formach pokuta wyraża się w życiu chrześcijańskim?

Wewnętrzna pokuta chrześcijanina może wyrażać się w bardzo zróżnicowanych formach, przede wszystkim przez post, modlitwę i jałmużnę. Te i wiele innych jeszcze form pokuty mogą być praktykowane w codziennym życiu chrześcijanina, zwłaszcza w czasie Wielkiego Postu i w każdy piątek, który jest dniem pokuty.

302. Jakie są istotne elementy sakramentu pojednania?

Obejmuje on dwa jednakowo istotne elementy: z jednej strony akty człowieka, który nawraca się pod działaniem Ducha Świętego, i rozgrzeszenie kapłana, który w imię Jezusa Chrystusa udziela przebaczenia grzechów i ustala sposób zadośćuczynienia.

303. Jakie są akty penitenta?

Są to: staranny rachunek sumienia; żal (lub skrucha), który jest doskonały, gdy jego źródłem jest miłość Boga, lub niedoskonały, jeśli opiera się na innych motywach, i zawiera postanowienie niegrzeszenia więcej; spowiedź, która polega na wyznaniu grzechów wobec kapłana; zadośćuczynienie bądź wypełnienie pewnych aktów pokutnych, które spowiednik nakłada na penitenta, by naprawił szkody wyrządzone przez grzech.

304. Jakie grzechy należy wyznać?

Należy wyznać wszystkie grzechy śmiertelne, które nie zostały jeszcze wyznane, a których jesteśmy świadomi po starannym zbadaniu swego sumienia. Wyznanie grzechów ciężkich jest jedynym zwyczajnym sposobem uzyskania ich odpuszczenia.

305. Kiedy jesteśmy zobowiązani wyznać grzechy ciężkie?

Każdy wierny, po osiągnięciu wieku rozeznania, obowiązany jest przynajmniej raz w roku wyznać wszystkie swoje grzechy ciężkie, w każdym bądź razie przed przyjęciem Komunii świętej.

306. Dlaczego także grzechy powszednie mogą być przedmiotem spowiedzi sakramentalnej?

Wyznanie grzechów powszednich nie jest ściśle konieczne, niemniej jest przez Kościół gorąco zalecane, ponieważ pomaga kształtować prawe sumienie, walczyć ze złymi skłonnościami, poddawać się leczącej mocy Chrystusa i czynić postępy w życiu duchowym.

307. kto jest szafarzem tego sakramentu?

Chrystus powierzył posługę pojednania swoim Apostołom, ich następcom – biskupom oraz prezbiterom, współpracownikom biskupów, którzy są znakiem i narzędziem miłosierdzia i sprawiedliwości Bożej. Wykonują oni władzę odpuszczania grzechów w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.

308. Komu jest zarezerwowane rozgrzeszenie z niektórych grzechów?

Rozgrzeszenie z niektórych grzechów, szczególnie ciężkich (objętych ekskomuniką) jest zarezerwowane Stolicy Apostolskiej lub miejscowemu biskupowi, lub też upoważnionym przez niego prezbiterom; w przypadku niebezpieczeństwa śmierci może z każdego grzechu i ekskomuniki rozgrzeszyć każdy kapłan.

309. Czy spowiednik jest zobowiązany do zachowania tajemnicy?

Biorąc pod uwagę delikatny charakter i wielkość tej posługi oraz szacunek należny osobom, każdy spowiadający kapłan zobowiązany jest bez wyjątku i pod bardzo surowymi karami do zachowania pieczęci sakramentalnej, to jest absolutnej tajemnicy odnośnie do grzechów poznanych na spowiedzi.

310. Jakie są skutki sakramentu pokuty?

Skutkami sakramentu pokuty są: pojednanie z Bogiem, a więc odpuszczenie grzechów; pojednanie z Kościołem; odzyskanie stanu łaski, jeśli została utracona; darowanie kary wiecznej spowodowanej przez grzechy śmiertelne i darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych będących skutkiem grzechu; pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa; wzrost sił duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin.

311. Czy w niektórych przypadkach można celebrować ten sakrament z ogólną spowiedzią powszechną i ogólnym rozgrzeszeniem?

W przypadkach poważnej konieczności (gdy np. zachodzi bliskie niebezpieczeństwo śmierci) można zastosować wspólnotową celebrację pojednania z ogólną spowiedzią i ogólnym rozgrzeszeniem, z zachowaniem przepisów Kościoła i postanowienia, że wierni w stosownym czasie wyspowiadają się indywidualnie ze swoich ciężkich grzechów.

312. Co to są odpusty?

Odpust jest darowaniem przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, złagodzonej już co do winy, której dostępuje chrześcijanin pod pewnymi określonymi warunkami, za siebie lub za zmarłych, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje ze skarbca zasług Chrystusa i świętych.

224. Dlaczego Chrystus podarował nam sakrament pokuty i namaszczenia chorych?

Miłość Chrystusa objawia się w tym, że szuka zagubionych i leczy chorych. Dlatego jesteśmy obdarowywani sakramentami uzdrowienia i odnowy, w których stajemy się wolni od grzechu i umocnieni w słabościach naszego ciała i duszy. [KKK [2] 1420-1421]

225. Jak inaczej nazywany jest sakrament pokuty? 

Sakrament pokuty nazywany jest także sakramentem pojednania, przebaczenia, nawrócenia lub spowiedzią. [KKK1422-1424, 1486]

226. Już przez chrzest zostajemy pojednani z Bogiem, po co zatem jeszcze sakrament pojednania?

Chrzest wyrywa nas wprawdzie z mocy grzechu i śmierci oraz obdarza nas nowym życiem dzieci Bożych, ale nie wyzwala z ludzkich słabości i skłonności do grzechu. Dlatego potrzebujemy wciąż na nowo jednać się z Bogiem. W tym celu mamy spowiedź. [KKK 1425-1426]
Niektórzy uważają, że spowiedź nie jest „nowoczesna”. Może być trudna i kosztuje na początku wiele trudu. Jedną z największych łask jest możność rozpoczęcia swojego życia od nowa – bez obciążeń, z czystą hipoteką, być przyjętym z miłością i obdarzonym nową siłą. Bóg jest miłosierny i niczego nie pragnie bardziej jak tylko, żebyśmy skorzystali z Jego miłosierdzia. Kto się wyspowiadał, otwiera nową, czystą kartę w księdze swojego życia.

227. Kto ustanowił sakrament pokuty? 

Sam Jezus ustanowił sakrament pokuty, kiedy ukazał się apostołom w dniu Zmartwychwstania i polecił im: „Przyjmijcie Ducha Świętego. Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane” (J 20,22a-23). [KKK 1439, 1485]

W przypowieści o miłosiernym Ojcu Jezus najpiękniej wyraził to, co dzieje się w sakramencie pokuty: błądzimy, gubimy się, nie dajemy już rady. Jednak nasz Ojciec oczekuje na nas z wielką, nieskończoną tęsknotą. Przebacza nam grzechy, zawsze nas przyjmuje, gdy wracamy. Dla Jezusa przebaczenie grzechów było ważniejsze niż czynienie cudów. Widział w tym wielki znak nadejścia królestwa Bożego, w którym wszystkie rany zostają uleczone i wszystkie łzy otarte. Moc Ducha Świętego, którą Jezus odpuszczał grzechy, przekazał swoim apostołom. Padamy naszemu niebiańskiemu Ojcu w ramiona, gdy idziemy do kapłana i spowiadamy się.

228. Kto może przebaczać grzechy? 

Jedynie Bóg może przebaczać grzechy. Jezus mógł powiedzieć: „Synu! Twoje grzechy są odpuszczone” (Mk 2,5) tylko dlatego, że jest Synem Bożym. Tylko dlatego, że Jezus upoważnił kapłanów, ci mogą teraz zamiast Niego odpuszczać grzechy. [KKK 1441-1442]

Ktoś powie: Ja załatwiam to bezpośrednio z Bogiem, nie potrzebuję do tego kapłana! Bóg chce jednak inaczej. Zna nas. Oszukujemy się, co do naszych grzechów, chętnie zamiatamy sprawy pod dywan. Dlatego Bóg chce, żebyśmy wypowiedzieli głośno nasze grzechy i wyznali je twarzą w twarz. Dlatego wyłącznie kapłanów dotyczy nakaz: „Tym, którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone; którym zatrzymacie, są zatrzymane” (J 20,23).

229. Co sprawia, że człowiek okazuje skruchę? 

Ze zrozumienia swojej osobistej winy rodzi się pragnienie poprawy: nazywa się to skruchą. Okazujemy ją, kiedy widzimy sprzeczność między miłością Bożą a naszym grzechem. Wtedy odczuwamy prawdziwy ból z powodu naszych grzechów, postanawiamy zmienić nasze życie i pokładamy całą naszą nadzieję w Bożej pomocy. [KKK 1430-1433, 1490]

Kwestionuje się realność grzechu. Niektórzy wierzą nawet, że po prostu na gruncie psychologii należałoby się rozprawić z poczuciem winy. Ale szczere poczucie winy jest ważne. Jeśli w samochodzie licznik wskazuje przekroczenie prędkości, to nie jest wina urządzenia, lecz kierowcy. Im bliżej jesteśmy Boga, który cały jest światłem, tym wyraźniej wychodzą na jaw nasze ciemne strony. Bóg jednak nie jest światłem, które oślepia, lecz światłem, które leczy. Skrucha kieruje nas w stronę światła, w którym stajemy się zdrowi.

230. Co to jest pokuta? 

Pokuta to zadośćuczynienie za popełnioną nieprawość. Odpokutować powinniśmy nie tylko w umyśle, lecz pokuta musi się przejawiać w czynach miłości i zaangażowaniu na rzecz innych. Pokutę czyni się poprzez modlitwę, post i wsparcie duchowe i materialne udzielane ubogim. [KKK 1434-1439]
Pokuta jest często źle rozumiana. Nie ma nic wspólnego z samokrytyką i skrupulatnością. Pokuta nie jest medytowaniem nad tym, jakim jestem złym człowiekiem. Pokuta wyzwala i ośmiela do tego, by zacząć na nowo.

231. Jakie są zasadnicze wymogi, które musi spełnić chrześcijanin, żeby w sakramencie pokuty nastąpiło przebaczenie grzechów? 

Człowiek uzyskuje przebaczenie grzechów, gdy się nawróci, a kapłan w imię Boże wypowie nad nim formułę rozgrzeszenia [3]. [KKK 1448]

232. Jak powinienem przygotować się do spowiedzi? 

Warunkami każdej spowiedzi są: rachunek sumienia, żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy, wyznanie grzechów i pokuta. [KKK 1450-1460, 1490-1492, 1494]

Rachunek sumienia powinien być gruntowny, ale nie jest wystarczający. Bez rzeczywistego żalu, nawet po ustnym wyznaniu grzechów, nikt nie może zostać rozgrzeszony. Nieodzowne jest również mocne postanowienie poprawy, aby nie popełnić grzechu w przyszłości. Grzesznik koniecznie musi wypowiedzieć głośno grzechy przed spowiednikiem, czyli przyznać się do nich. Wreszcie nieodzownym elementem spowiedzi jest zadośćuczynienie lub pokuta, którą spowiednik zadaje penitentowi, aby naprawił wyrządzone szkody.

233. Z jakich grzechów należy się spowiadać? 

Wszystkie ciężkie grzechy, o których człowiek przypomni sobie w czasie dokładnego rachunku sumienia, a z których się jeszcze nie wyspowiadał, w normalnych okolicznościach mogą być odpuszczone jedynie w pojedynczej sakramentalnej spowiedzi. [KKK 1457]

Na pewno istnieją zahamowania przed przystąpieniem do spowiedzi. Przezwyciężenie ich jest już pierwszym krokiem do wewnętrznego uzdrowienia. Pomocą może być uświadomienie sobie, że także papież musi zdobyć się na odwagę wyznania innemu kapłanowi – a tym samym Bogu – swoich błędów i słabości. Jedynie w skrajnych sytuacjach życiowych (np. wojna czy inne bezpośrednie zagrożenie życia) kapłan może udzielić rozgrzeszenia bez wcześniejszego osobistego wyznania grzechów (tzw. absolucja generalna). Należy jednak wyznać ciężkie grzechy podczas osobistej spowiedzi przy najbliższej okazji.

234. Kiedy jestem zobowiązany wyspowiadać się ze swoich ciężkich grzechów? Jak często powinienem się spowiadać? 

Po uzyskaniu wieku rozeznania jest się zobowiązanym do spowiedzi z popełnionych grzechów ciężkich. Kościół gorąco zaleca, aby wierzący przystępował do spowiedzi przynajmniej raz w roku. Jeżeli popełniło się grzech ciężki, a chce się przyjąć Komunię świętą, należy się wyspowiadać.[KKK 1457]
Pod pojęciem wiek rozeznania Kościół rozumie, wiek, kiedy używa się już rozumu i woli i potrafi się już rozróżniać dobro od zła.

235. Czy można się spowiadać, gdy nie popełniło się żadnego grzechu ciężkiego? 

Spowiedź jest wielkim darem uzdrowienia i głębszego zjednoczenia z Panem również wtedy, gdy w sensie ścisłym nie trzeba się spowiadać. [KKK 1458]
Na spotkaniach młodzieży w Taizé, podczas Światowych Dni Młodzieży – wszędzie widzi się młodych ludzi, którzy jednają się z Bogiem. Chrześcijanie, którzy poważnie traktują naśladowanie Chrystusa, szukają radości, którą daje radykalny, nowy początek z Bogiem. Nawet święci regularnie przystępowali do spowiedzi, kiedy było to możliwe. Potrzebowali jej, aby wzrastać w pokorze i miłości oraz aby uzdrawiające światło Boże oświeciło wszystkie zakamarki ich duszy.

236. Dlaczego tylko kapłani mogą odpuszczać grzechy?

Odpuszczać grzechy może człowiek, który posiada do tego mandat od Boga i jest obdarzony przez Niego mocą, że rozgrzeszenie, które wypowiada do penitenta, rzeczywiście się dokonało. Taki przywilej mają w pierwszym rzędzie biskupi, a także ich współpracownicy, wyświęceni kapłani. [KKK 1461-1466, 1495]

237. Czy istnieją grzechy, które są tak ciężkie, że nie może z nich rozgrzeszyć zwykły kapłan? 

Istnieją grzechy, przez których popełnienie człowiek całkowicie odwraca się od Boga i jednocześnie z powodu wagi czynów ściąga na siebie ekskomunikę [4]. W przypadku grzechów obłożonych karą ekskomuniki rozgrzeszenie może udzielić tylko biskup lub wyznaczony przez niego kapłan, w szczególnych wypadkach nawet wyłącznie papież. W sytuacji zagrożenia życia każdy kapłan może rozgrzeszyć ze wszystkich grzechów i zdjąć karę ekskomuniki. [KKK 1463]

Katolik, który na przykład dokona umyślnego zabójstwa lub aborcji automatycznie wyłącza się z sakramentalnej wspólnoty Kościoła. Kościół stwierdza jedynie taki stan. Ekskomunika ma za zadanie skłonić grzesznika do poprawy i sprowadzić go znowu na właściwą drogę.

238. Czy kapłan może opowiedzieć o tym, co usłyszał podczas spowiedzi?

Nie, pod żadnym pozorem. Tajemnica spowiedzi jest absolutna. Gdyby któryś kapłan przekazał innym ludziom coś z tego, co usłyszał podczas spowiedzi, zostałby ekskomunikowany. Nie może nic powiedzieć ani zasugerować nawet policji. [KKK 1467]

Kapłani traktują tajemnicę spowiedzi bardzo poważnie. Byli księża, którzy z tego powodu byli torturowani i mordowani. Dlatego bez żadnych oporów można mówić otwarcie i z pełną ufnością zwierzać się kapłanowi, którego w tym momencie jedynym zadaniem jest być całkowicie „uchem Boga”.

239. Jakie pozytywne efekty ma spowiedź?

Spowiedź jedna grzesznika z Bogiem i Kościołem. [KKK 1468-1470, 1496]
Czas po rozgrzeszeniu jest jak prysznic po treningu, jak świeże powietrze po letniej burzy, jak pobudka w słoneczny letni poranek, jak nieważkość nurka… W słowie „pojednanie” zawiera się wszystko: znowu mamy czystą kartę u Boga.